Səhifələrin ip ilə tikilməsi (sşivanie nitkami)

İp ilə tikmə — əsasən sərt və yüksək keyfiyyətli yumşaq cildlərin hazırlanmasında istifadə olunan uzunömürlü texnikadır. Bu üsul yaradıcı dizayn üçün bir çox imkanlar təqdim edir: açıq korreşok (kitabın bel hissəsi görünən formada) və ya müxtəlif kağızlardan, rəngli iplərdən istifadə etmək mümkündür.

Tikmə zamanı qatlanmış və toplanmış vərəqlər ayrıca tikilir, sonra isə bel boyunca davamlı neylon ip vasitəsilə birləşdirilir. Adətən qatlanmış bir vərəq 16 səhifədən ibarət olur, lakin 8 səhifəlik və 4 səhifəlik bloklar da geniş yayılmışdır.

Bu proses bu gün adətən maşın vasitəsilə yerinə yetirilir, lakin bəzi cildçilər kitabları əl ilə də tikirlər: vərəqlər bir iplə tikilir, sonra bloklar bel boyunca lentlər və ya ip vasitəsilə birləşdirilir. Bu lentlər kitabın belində perpendikulyar çıxıntılar şəklində görünür. Lentlərin ucları kənara çıxır və sonradan forzatsların (daxili örtük səhifələrinin) altına bərkidilərək futlyara yapışdırılır.

Tikmə prosesi qısa addımlarla:

1. Çap olunmuş vərəq qatlanır.

2. Qatlanmış vərəqlər vahid broşura şəklində yığılır.

3. Yığılmış vərəqlər tikilir.

4. Tikilmiş kitab bloku üzərinə yapışqan çəkilir.

Nəticədə həm yumşaq, həm də sərt cildli broşura əldə edilir.

Maşında tikmə üsulu və blokun işlənməsi

Maşında ip ilə tikmə zamanı toplanmış vərəqlər ortadan açılır və təxminən 1,5–2 sm aralıqlarla xüsusi iynə vasitəsilə deşilərək tikilir. Bu prosesdə deşən iynə, çəkicvari iynə və saplı tikiş iynəsi istifadə olunur. Beləliklə, hər bir vərəq ayrıca blok halına salınır və bütün bloklar birlikdə broşura şəklində tikilir.

İp ilə tikilmiş kitab bloku hələlik sərbəst olur, lakin yalnız korreşoka (kitab belinə) yapışqan vurulduqda möhkəmlik və dayanıqlılıq qazanır. Sonra blok üç tərəfindən kəsilir və sərt futlyara (cildə) və ya yumşaq üzlüyə yerləşdirilir.

Tikiş növləri

Layihənin tələblərindən və istifadə olunan kağızdan asılı olaraq müxtəlif tikiş üsullarından istifadə olunur: sadə tikiş və sürüşdürülmüş tikiş.

• Sadə tikiş – iplik hər blok üzərində eyni mövqedə olur. Bu zaman blok belində qalınlaşma (şişmə) yaranır və bu, sonrakı işləmə zamanı problemlərə səbəb ola bilər.

• Sürüşdürülmüş tikiş – ip hər blokda bir tikiş uzunluğu qədər yerdəyişmə ilə vurulur. Bu üsul beldəki qalınlaşmanı azaldır. Effekt xüsusilə nazik və incə kağızlarda, eləcə də blok sayı çox olan kitablar üçün nəzərəçarpandır.

Blokun qalınlığı, həcmi

Hətta qalın kitab bloklarını da ip ilə tikmək mümkündür. Maksimum səhifə sayı konkret tikiş maşınından asılıdır. Əsas şərt budur ki, ümumi səhifələrin sayı 16, 8 və ya 4-ə bölünsün, çünki standart bloklar 16, 8 və ya 4 səhifədən ibarət olur.

Maşında tikmə üsulu və blokun işlənməsi

Maşında ip ilə tikmə zamanı toplanmış vərəqlər ortadan açılır və təxminən 1,5–2 sm aralıqlarla xüsusi iynə vasitəsilə deşilərək tikilir. Bu prosesdə deşən iynə, çəkicvari iynə və saplı tikiş iynəsi istifadə olunur. Beləliklə, hər bir vərəq ayrıca blok halına salınır və bütün bloklar birlikdə broşura şəklində tikilir.

İp ilə tikilmiş kitab bloku hələlik sərbəst olur, lakin yalnız korreşoka (kitab belinə) yapışqan vurulduqda möhkəmlik və dayanıqlılıq qazanır. Sonra blok üç tərəfindən kəsilir və sərt futlyara (cildə) və ya yumşaq üzlüyə yerləşdirilir.

Tikiş növləri

Layihənin tələblərindən və istifadə olunan kağızdan asılı olaraq müxtəlif tikiş üsullarından istifadə olunur: sadə tikiş və sürüşdürülmüş tikiş.

• Sadə tikiş – iplik hər blok üzərində eyni mövqedə olur. Bu zaman blok belində qalınlaşma (şişmə) yaranır və bu, sonrakı işləmə zamanı problemlərə səbəb ola bilər.

• Sürüşdürülmüş tikiş – ip hər blokda bir tikiş uzunluğu qədər yerdəyişmə ilə vurulur. Bu üsul beldəki qalınlaşmanı azaldır. Effekt xüsusilə nazik və incə kağızlarda, eləcə də blok sayı çox olan kitablar üçün nəzərəçarpandır.

Blokun qalınlığı, həcmi

Hətta qalın kitab bloklarını da ip ilə tikmək mümkündür. Maksimum səhifə sayı konkret tikiş maşınından asılıdır. Əsas şərt budur ki, ümumi səhifələrin sayı 16, 8 və ya 4-ə bölünsün, çünki standart bloklar 16, 8 və ya 4 səhifədən ibarət olur.

Möhkəmlik, dəyər və tirajlar

İp ilə tikilmiş kitablar çox möhkəm olur və uzunömürlüdür. Bu üsul vasitəsilə hazırlanmış kitablar illərlə forma və keyfiyyətini saxlayır.

• Möhkəmlik: Bu cildləmə üsulu gündəlik istifadə üçün ideal sayılır. Ona görə də dərsliklər, ensiklopediyalar və digər tez-tez açılan kitablar məhz ip ilə tikməklə hazırlanır.

• Dəyər: İp tikişi yapışqanlı cildləmədən baha başa gəlir, çünki istehsal prosesi daha uzun və texniki baxımdan mürəkkəbdir. Lakin yüksək keyfiyyətli və uzunömürlü məhsul əldə edildiyi üçün bu əlavə xərc özünü doğruldur.

• Tirajlar: Adətən orta və böyük tirajlarda daha çox tətbiq olunur. Çox kiçik tirajlar üçün (məsələn, bir neçə nüsxəlik) bu üsul iqtisadi cəhətdən səmərəli olmaya bilər, amma yüksək keyfiyyət istənilirsə, yenə də istifadə edilə bilər.

Estetik imkanlar və dizayn xüsusiyyətləri

İp ilə tikmə yalnız möhkəmliyi ilə deyil, həm də estetik baxımdan üstünlükləri ilə seçilir.

• Açıq korreşok (open spine): Bu texnika dizaynda xüsusi vizual effekt yaradır. Bel hissəsində ip tikişləri açıq şəkildə görünür, bu isə kitaba həm müasir, həm də yaradıcı üslub verir.

• Rəngli iplər: İplərin rəngini kağız və ya üz qabığının dizaynına uyğun seçmək olar. Bu, kitabın fərdiliyini və estetik dəyərini artırır.

• Materialların qarışdırılması: Müxtəlif kağız növlərindən istifadə edərək maraqlı və qeyri-adi dizayn yaratmaq mümkündür.

• Əl işçiliyi elementləri: Əllə tikilmiş kitablar xüsusi dəyərə malikdir, çünki onlar həm keyfiyyət, həm də bədii baxımdan daha orijinal görünür.

Nəticədə ip tikişi həm texniki, həm də vizual baxımdan kitab dizaynında geniş imkanlar təqdim edir.